Τις συνεχιζόμενες υψηλές οικονομικές και γεωπολιτικές αβεβαιότητες υπογραμμίζει η φθινοπωρινή κοινή έκθεση των τριών Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών (Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων και Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών) σχετικά με τους κινδύνους και τις ευπάθειες του χρηματοπιστωτικού συστήματος της ΕΕ.
Οι τρεις αρχές προειδοποιούν τις εθνικές εποπτικές αρχές για τους κινδύνους χρηματοπιστωτικής σταθερότητας που απορρέουν από αυτές τις αβεβαιότητες και ζητούν συνεχή επαγρύπνηση από όλους τους συμμετέχοντες στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Για πρώτη φορά, η Έκθεση περιλαμβάνει, επίσης, μια διατομεακή εμβάθυνση στους πιστωτικούς κινδύνους στον χρηματοπιστωτικό τομέα.
H Κύπρος
Με βάση τα συμπεράσματα της μελέτης, η μεγαλύτερη πηγή ευπάθειας για την Κύπρο είναι το υψηλό ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ). Το ποσοστό των ΜΕΔ στην Κύπρο παραμένει σταθερό και είναι μακράν το υψηλότερο στην Ευρώπη. Σε ένα ενδεχόμενο εξωτερικό σοκ, η Κύπρος ξεκινά από δυσμενέστερη θέση. Στα τέλη Μαΐου το υπόλοιπο των ΜΕΔ ήταν €1,4 δισ. ή 7,4% επί των συνολικών χορηγήσεων.
Ο εγχώριος τραπεζικός τομέας διαθέτει πλεονάζουσα ρευστότητα και επαρκή κεφαλαιοποίηση που μετριάζουν τους κινδύνους.
Το περιβάλλον
Η συνεχιζόμενη μείωση του πληθωρισμού στα τέλη του 2023 και στις αρχές του 2024, οδήγησε τις κεντρικές τράπεζες να αρχίσουν τη στροφή προς μία πιο χαλαρή νομισματική πολιτική. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές σημείωσαν ισχυρές επιδόσεις εν αναμονή των μελλοντικών μειώσεων των επιτοκίων και της βελτίωσης των μακροοικονομικών προοπτικών, εκτός από τη βραχύβια αλλά απότομη πτώση των τιμών των μετοχών τον Αύγουστο. Παρ' όλα αυτά, παραμένουν σημαντικές αβεβαιότητες όσον αφορά τη μελλοντική πορεία της παγκόσμιας οικονομίας, του πληθωρισμού, της νομισματικής πολιτικής και την αλληλεπίδραση αυτών των παραγόντων σε διάφορες δικαιοδοσίες.
Εν μέσω των συνεχιζόμενων γεωπολιτικών εξελίξεων, όπως η ρωσική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας, ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή και οι εκλογές στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες, υπάρχει το ενδεχόμενο αιφνίδιων μεταβολών στις οικονομικές προοπτικές και τις προσδοκίες της αγοράς. Η υψηλή μεταβλητότητα έδωσε, τον Αύγουστο, μία γεύση της συνεχιζόμενης δυνατότητας για ξαφνικές αλλαγές στις προοπτικές και τις προσδοκίες της αγοράς. Συνοψίζοντας, το εξαιρετικά αβέβαιο σημερινό περιβάλλον, εξακολουθεί να παρουσιάζει σημαντικούς κινδύνους χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και λειτουργικούς κινδύνους που απαιτούν επαγρύπνηση από όλους τους συμμετέχοντες στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Στο πλαίσιο αυτών των κινδύνων και τρωτών σημείων, η Κοινή Επιτροπή των τριών αρχών συμβουλεύει τις εθνικές αρμόδιες αρχές, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τους συμμετέχοντες στην αγορά να λάβουν τα ακόλουθα μέτρα πολιτικής:
Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να παραμείνουν προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις των υψηλών επιτοκίων στην πραγματική οικονομία.
Ο πιστωτικός κίνδυνος θα πρέπει να συνεχίσει να παρακολουθείται και να τυγχάνει προσεκτικής διαχείρισης, καθώς η πιθανή υλοποίησή του παραμένει ανησυχητική. Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για επαρκή επίπεδα και εμπροσθοβαρείς πολιτικές προβλέψεων, διατηρώντας παράλληλα συνετή και επικαιροποιημένη αποτίμηση των εξασφαλίσεων.
Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει να είναι ευέλικτα και ευκίνητα και να διαθέτουν κατάλληλα σχέδια και διαδικασίες για την αντιμετώπιση απροσδόκητων βραχυπρόθεσμων πολλαπλών προκλήσεων.
Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να παραμείνουν σε εγρήγορση όσον αφορά τον αντίκτυπο του πληθωρισμού στην ανάπτυξη προϊόντων.
Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να παραμείνουν σε εγρήγορση όσον αφορά τους λειτουργικούς κινδύνους και τους κινδύνους χρηματοπιστωτικής σταθερότητας που θα μπορούσαν να προκύψουν από κινδύνους στον κυβερνοχώρο, όπως έδειξε η παγκόσμια διαταραχή της πληροφορικής τον Ιούλιο από την αποτυχημένη ενημέρωση λογισμικού μιας ευρέως χρησιμοποιούμενης εταιρείας κυβερνοασφάλειας.
H κυβερνοασφάλεια
Σε ότι αφορά την κυβερνοασφάλεια, οι κίνδυνοι στον κυβερνοχώρο χαρακτηρίζονται υψηλοί στο τεταμένο γεωπολιτικό πλαίσιο, με τα περιστατικά στον χρηματοπιστωτικό τομέα να αυξάνονται τα τελευταία χρόνια. Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έδωσε αφορμή για εκτεταμένες κυβερνοεπιθέσεις κατά οντοτήτων που εδρεύουν στην ΕΕ.
Στον τραπεζικό τομέα, οι κεφαλαιακές απαιτήσεις για τον λειτουργικό κίνδυνο αυξήθηκαν κατά 8% σε ετήσια βάση το α' τρίμηνο του 2024 και αντιπροσωπεύουν πάνω από το 10%, επίπεδο που αναφέρθηκε για τελευταία φορά τον Δεκέμβριο του 2020 όταν οι λειτουργικοί κίνδυνοι ήταν υψηλοί εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού. Το ερωτηματολόγιο της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών για την αξιολόγηση κινδύνων δείχνει ότι οι κίνδυνοι στον κυβερνοχώρο και η ασφάλεια των δεδομένων κατατάσσονται υψηλότερα μεταξύ των λειτουργικών κινδύνων, ακολουθούμενοι από τους κινδύνους συμπεριφοράς, τους νομικούς κινδύνους καθώς και την απάτη. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων η σημαντικότητα των κινδύνων ψηφιοποίησης και του κυβερνοχώρου κατατάσσονται στην τρίτη θέση μεταξύ όλων των κινδύνων και αναμένεται να παραμείνουν βασικός κίνδυνος στο μέλλον.
Ενώ στην έρευνα κινδύνου της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών του Ιουνίου οι κίνδυνοι στον κυβερνοχώρο ήταν ο τρίτος πιο συχνά αναφερόμενος κίνδυνος, οι κίνδυνοι για τις υποδομές, ιδίως τους τόπους διαπραγμάτευσης και τα κεντρικά αποθετήρια ασφαλείας, επισημάνθηκαν ως ανησυχητικός παράγοντας.
